Kwas borowy, potocznie nazywany kwasem bornym, znajduje szerokie zastosowanie w medycynie, ale również w przemyśle. Do czego służy i jakie działanie lecznicze wykazuje? Czy jest bezpieczny i kto nie powinien go stosować? Poznajmy fakty na temat tego popularnego związku.
Spis treści:
- Co to jest kwas borowy?
1.1. Jak działa i jakie funkcje w produkcie pełni kwas borowy? - Bezpieczeństwo składnika w kosmetykach
- Kwas borowy – zastosowanie w medycynie
3.1. Kwas borowy na rany
3.2. Okład z kwasy bornego
3.3. Kwas borowy do oczu
3.4. Kwas borowy na infekcje intymne
3.5. Kwas borowy na stopy - Bezpieczeństwo kwasu bornego w leczeniu
Polecane produkty z innymi składnikami ograniczającymi nadpotliwość stóp:
Co to jest kwas borowy?
Kwas borowy (łac. Acidum boricum) to nieorganiczny związek chemiczny, który występuje naturalnie jako minerał sassolin. Jest bardzo słabym kwasem, a otrzymuje się go w reakcji gorącego roztworu boraksu z mocnymi kwasami. Rozpuszcza się w alkoholach, pirydynie i dioksanie. Ze względu na jego właściwości chemiczne i fizyczne jest substancją umiarkowanie toksyczną.
Wilhelm Homberg, żyjący w latach 1652-1715, po raz pierwszy otrzymał kwas borowy z boraksu, który jest minerałem. W kolejnych latach związek ten stał się znany jako sal sedativum Hombergi, czyli sól uspokajająca Homberga. Boric Acid wykryto również w soli morskiej i owocach niektórych roślin, a także w winie, piwie i w niektórych orzechach. Jest źródłem boru – czyli pierwiastka ważnego dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka.
Sam boraks również posiada wiele zastosowań, m.in. w przemyśle czy w gospodarstwach domowych jako środek odkażający. Natomiast omawiany kwas pełni rolę składnika nawozów, środka do impregnacji drewna czy składnika do produkcji szkła borowego i farb. Używa się go również podczas garbowania skór.
Jak działa i jakie funkcje w produkcie pełni kwas borowy?
Do czego służy kwas borowy? W produkcie pełni funkcję regulatora pH i substancji konserwującej, ponieważ hamuje namnażanie się patogenów w preparatach kosmetycznych. Znany jest ze swojego działania kosmetycznego mającego na celu niwelowanie nieprzyjemnych zapachów, wynikających na przykład z nadmiernej potliwości stóp.
Sięga się po niego także w leczeniu różnych zmian skórnych, dlatego cera trądzikowa i problematyczna może czerpać korzyści z antybakteryjnych i złuszczających martwy naskórek właściwości tego kwasu. Przede wszystkim jednak stosuje się go jako wsparcie w gojeniu się ran, oparzeń, stłuczeń, a także dzięki właściwościom przeciwgrzybiczym w leczeniu grzybicy paznokci i wałów okołopaznokciowych.
Szukasz intensywnego nawilżenia w kosmetykach? Sprawdź, jak działa kwas poliglutaminowy
Bezpieczeństwo składnika w kosmetykach
Boric Acid został wpisany na listę składników zakazanych do stosowania w kosmetykach zgodnie z załącznikiem II pozycja 1395, który został dołączony do rozporządzenia kosmetycznego 1223/2009/WE.
W poprzednich rozporządzeniach z wcześniejszych lat kwas borny znajdował się na liście substancji, które można stosować w produktach kosmetycznych z pewnymi ograniczeniami, jednak na podstawie regularnych badań i ocen bezpieczeństwa składnik ten został całkowicie zakazany do stosowania w kosmetykach. Rozporządzenie, które zakazuje stosowania Boric Acid w produktach kosmetycznych, weszło w życie 12 czerwca 2019 roku.
Czysty kwas borowy może działać szkodliwie na płodność i na dziecko w łonie matki. Taka opinia pojawia się w zharmonizowanej klasyfikacji CLP zatwierdzonej przez UE.
Kwas borowy – zastosowanie w medycynie
Kwas borowy znajduje zastosowanie jako składnik preparatów leczniczych dla dorosłych i dzieci. Najczęściej występuje w postaci zasypek, maści, kremów i roztworów wodnych i można go stosować jedynie zewnętrznie. W medycynie Boric Acid od lat stosowany jest środek dezynfekujący, ponieważ posiada łagodne właściwości antyseptyczne i dość słabe przeciwzapalne. Wykorzystuje się go także do przemywania skóry po kontakcie z ługami.
Podstawowe właściwości kwasu borowego:
- antyseptyczne,
- słabe przeciwzapalne,
- przeciwgrzybicze,
- wysuszające,
- ściągające,
- ułatwiające ziarninowanie (gojenie wtórne),
- w niewielkim stopniu przenika przez nieuszkodzoną skórę,
- łatwo przenika przez rany,
- ma tendencję do gromadzenia się w organizmie,
- do stosowania tylko zewnętrznie.
Stosuje się go przede wszystkim przy przemywaniu ran i otarć (drobnych skaleczeń i oparzeń). Do tego typu przypadku wykorzystuje się najczęściej 3% roztwór kwasu borowego lub w postaci maści bornej.
Okład z kwasu borowego należy również wykonywać tak, jak zalecił lekarz lub farmaceuta. Przyjmuje się, że należy okładać wybrane miejsce maksymalnie przez 7 dni do trzech razy na dobę.
Jeżeli chodzi o kwas borny do oczu, to nieraz stosuje się go przemywania oczu podczas leczenia bakteryjnego zapalenia spojówek. W tej sytuacji również należy ustalić szczegółowy plan stosowania kwasu borowego i nie wprowadzać go na własną rękę do leczenia zapalenia spojówek.
Kwas borowy znajdziemy również w preparatach wspomagających leczenie infekcji intymnych, takich jak roztwory do irygacji czy globulki dopochwowe. Działa przeciwgrzybiczo i przywraca prawidłowe pH pochwy.
Stosowanie kwasu borowego w domu nie jest skomplikowane, jednak należy przestrzegać przede wszystkim zaleceń lekarskich i stosować się do wskazań w ulotce preparatu. Kwas borowy w proszku należy rozpuścić w wodzie – aby uzyskać roztwór o 3% stężeniu należy rozpuścić w 90 g wody 3 g proszku.
Posiada również właściwości neutralizujące przykry zapach, dlatego stosuje się go w połączeniu z talkiem w zasypkach przeciw nadmiernej potliwości stóp. Jak stosować kwas borowy na stopy? Istnieją wskazania, aby przed założeniem butów zaaplikować proszek z kwasem bornym na czyste i suche stopy, nie omijając przestrzeni pomiędzy palcami, a następnie założyć skarpetki wykonane z materiału przepuszczającego powietrze.
W pediatrii wykorzystuje się łagodzące właściwości kwasu bornego i stosuje się go w leczeniu odparzenia pieluszkowego. Choć to dość popularny środek, od kilku lat jego bezpieczeństwo stosowania u dzieci podlega szerokim badaniom i jest dość często omawiane na forum pediatrycznym. Dlaczego? O tym w dalszej części artykułu.
Masz problem z przebarwieniami na twarzy? Poznaj kwas traneksamowy
Bezpieczeństwo kwasu bornego w leczeniu
Jeżeli chodzi o zdrową, nieuszkodzoną skórę, to kwas borny niemal się nie wchłania. Natomiast w przypadku skóry, która jest uszkodzona i stosuje się Boric Acid do leczenia ran, należy wiedzieć, że bardzo łatwo (nawet do 90%) wchłania się z naskórka, który jest naruszony, a jego wydalanie z organizmu jest bardzo wolne. Z uwagi na to jego częste i długotrwałe stosowanie przy gojeniu się ran na dużej powierzchni uszkodzonej skóry może prowadzić do nadmiernego gromadzeniu się tego kwasu w wątrobie i układzie nerwowym, co może skutkować niewydolnością wątroby i nerek, brakiem łaknienia, wymiotami, biegunką, stanami splątania i drgawkami.
W środowisku pediatrycznym zwraca się uwagę na raport opublikowany w „The Journal of Pediatrics”, w którym wykazano, że śmiertelność w wyniku zatrucia kwasem borowym u dzieci poniżej 1. roku życia wynosi 70,2%. Zwrócono uwagę na cztery zgony u niemowląt, które nastąpiły przy miejscowym leczeniu odparzeń na pośladkach kwasem borowym. Dochodziło również do zatruć wśród tak małych pacjentów, które skutkowały wysypką, biegunką, wymiotami i podrażnieniem opon mózgowo-rdzeniowych. W tymże raporcie pojawia się także stwierdzenie, że kwas borny ma na tyle słabe działanie antyseptyczne, że nie warto ryzykować stosowania go w leczeniu niemowląt i dzieci, ponieważ jest potencjalnie niebezpieczny.
W Polsce istnieje wskazanie medyczne, aby wspomagać leczenie kwasem borowym jedynie w przypadku dzieci od 3. roku życia lub dopiero od 11. roku życia. Warto wiedzieć, że dostępnych jest wiele innych środków bakteriostatycznych alternatywnych do kwasu borowego, które stosuje się u dzieci.
Kwas borny może działać szkodliwie na skórę osób szczególnie wrażliwych na ten składnik. Może dojść od podrażnienia skóry, wysypki czy nadmiernego łuszczenia się naskórka. Wymienia się również inne, poważniejsze objawy nietolerancji, takie jak: gorączka, wymioty, biegunka, zapaść, uszkodzenie nerek, senność i śpiączka.
Wypicie kwasu borowego wymaga błyskawicznej reakcji i kontaktu z lekarzem. Stosowanie preparatów z Boric Acid w ciąży wymaga konsultacji z lekarzem.
Kwas borowy wykorzystuje się w wielu dziedzinach, w tym w medycynie. Z uwagi na jego zdolność gromadzenia się wątrobie i nerkach, nie należy stosować go przewlekle na duże obszary uszkodzonej skóry. Leczenie tym środkiem powinno się odbywać ze wskazań lekarskich.
Polecane produkty z innymi składnikami ograniczającymi nadpotliwość stóp:
Źródła:
Kwas borowy u dzieci, dostępny: receptura.pl, dostęp 11.10.2023, https://receptura.pl/kwas-borowy-u-dzieci/
Boric Acid, dostępy: kosmopedia.org, dostęp 11.10.2023, https://www.kosmopedia.org/encyklopedia/boric-acid/
