Opalanie – za to kochamy tę porę roku! Brązowa opalenizna to symbol lata, beztroskich chwil i czasu idealnego na relaks. Bez względu na to, czy wybierasz odpoczynek w swoim ogrodzie, czy najlepszą plażę, nie zapomnij wybrać właściwej ochrony dla Twojej skóry. Opalanie to naturalny proces, budzący głównie pozytywne skojarzenia. Coraz częściej jednak słychać głosy o jego negatywnym wpływie. Czym jest opalanie, jak sprawić, aby było bezpieczne i jak przygotować do niego skórę? Odpowiedzi na te pytania i wiele więcej znajdziesz poniżej – sprawdź!
Jak powstaje opalenizna?
Opalenizna powstaje w procesie melanogenezy (powstawania melanin), który jest złożony, wieloetapowy i odwracalny. Pierwszy etap powstawania opalenizny to natychmiastowa pigmentacja (ang. immediate pigment darkening, IPD). W tej fazie nie są syntetyzowane nowe ilości melaniny, lecz zmienia się położenie melanosomów. Kolejny etap to pigmentacja opóźniona (ang. delayed pigment darkening, DPD). Powstaje ona po dwóch, trzech dniach i to właśnie wtedy tworzy się opalenizna. W tej fazie nowe ilości melaniny są syntetyzowane, a jej maksimum pojawia się około dziesiątego dnia po ekspozycji, utrzymując się przez około trzy, cztery tygodnie. Zależy to jednak od dawki promieniowania i predyspozycji genetycznych. Zdarza się, że dopiero po kilku miesiącach skóra wraca do naturalnego koloru.
Co powoduje opalanie? Jest to reakcja organizmu mająca chronić przed promieniami UV. Produkowany barwnik (melanina) absorbuje i rozprasza promieniowanie UV. To właśnie ta reakcja powoduje powstawanie opalenizny i jest jedną z kilku mechanizmów obronnych przed słońcem. Z czasem jednak mechanizmy te słabną, dlatego wymagana jest coraz mocniejsza ochrona z zewnątrz.
Opalanie – rodzaje opalenizny
Do odróżniania fototypów skóry najczęściej stosuje się klasyfikację Fitzpatricka, utworzoną w 1975 roku. Wyróżnionych zostało w niej sześć fototypów skóry z kryteriami klasyfikacji, są to kolejno:
- Zawsze oparzenie, brak opalenizny.
- Zawsze oparzenie, słaba opalenizna.
- Czasami oparzenie, średnia opalenizna.
- Nigdy oparzenie, zawsze opalenizna.
- Umiarkowana pigmentacja, skóra naturalnie ciemna.
- Mocna pigmentacja, skóra czarna.
Czy opalanie jest zdrowe?
Opalanie niesie za sobą zarówno korzyści, jak i wady. To, czy opalanie jest zdrowe zależy od czasu ekspozycji na promieniowanie, jego siły oraz indywidualnych predyspozycji genetycznych.
Podczas opalania skóra musi radzić sobie nie tylko z promieniowaniem UV, ale i z wytwarzaniem dużej ilości ciepła. Wpływa to na zwiększenie cyrkulacji krwi i aktywowanie mechanizmów, mających regenerować powstałe wskutek opalania uszkodzenia. Wygrzewanie się na słońcu wpływa więc na cały organizm, dlatego wpływ promieniowania słonecznego należy rozpatrywać nie tylko pod kątem jego działania na skórę.
Chcesz uzyskać efekt naturalnej, letniej opalenizny bez słońca? Sprawdź jakie balsamy brązujące wybrać!
Opalanie – wady i zalety
Opalanie, czyli odziaływanie UV na skórę bierze udział w syntezie witaminy D, która odgrywa podstawową rolę w metabolizmie wapnia, zwiększając jego wchłanianie. Przekłada się to na tworzenie i mineralizacje tkanki kostnej. Słońce wpływa również na poprawę nastroju, aktywność i samopoczucie. Ekspozycja na promieniowanie UVB powoduje wzrost odporności na przyjmowanie kolejnych dawek UV. Wytworzona wskutek opalania melanina wykazuje działanie przeciwutleniające, które porównywalne jest do skuteczności witaminy E, hamuje także aktywność drobnoustrojów, które kolonizują ludzką skórę.
Wśród innych pozytywnych aspektów opalania podaje się lecznicze wykorzystanie promieniowania ultrafioletowego w terapii schorzeń skóry. Leczenie słońcem, inaczej helioterapia, korzystnie wpływa na łuszczycę, atopowe zapalenie skóry i przewlekłe choroby alergiczne.
Do negatywnych skutków opalania zalicza się szereg łagodnych lub ostrych odczynów posłonecznych. Należą do nich przede wszystkim oparzenia słoneczne, podczas których występować może obrzęk, złe samopoczucie, rumień i pęcherze. Przy cięższej postaci pojawiają się bóle głowy, gorączka, nudności, wymioty, a czasem zaburzenia krążenia.
Długotrwałe opalanie może niekorzystnie wpływać również na wygląd skóry. Wśród najczęściej podawanych efektów ekspozycji na słońce pojawia się przyspieszenie procesu starzenia się skóry (indukowanie starzenia się słonecznego, fotostarzenie skóry). Poważniejszymi zagrożeniami jest tworzenie się zmian przednowotworowych i raków skóry. Związane jest to z głównie z działaniem UVB, w mniejszym stopniu również UVA.
Zasady bezpiecznego opalania
Opalenizna dodaje uroku i nie warto całkowicie rezygnować z opalania. Pamiętaj, że przygotowanie się do ekspozycje na promienie słoneczne obejmuje nie tylko stosowanie preparatów na skórę, ale i kompleksowe działanie. Oto kluczowe zasady bezpiecznego opalania:
- zmień dietę na bogatą w przeciwutleniacze, np. beta-karoten,
- utrzymuj odpowiednie nawodnienie organizmu – pij minimum 1,5 litra wody dziennie,
- unikaj produktów, które mogą powodować reakcje fotouczulające (dotyczy to zarówno leków, suplementów diety jak i ziół, np. dziurawca, arcydzięgla i rumianku),
- ogranicz pobyt na słońcu w godzinach 11.00-15.00,
- noś nakrycie głowy,
- stosuj kosmetyki ochronne – o tym więcej już za chwilę.
Jak szybko się opalić?
Sposobów na szybsze opalenie skóry jest kilka, możesz to osiągnąć poprzez:
- zacznij przyjmować w beta-karoten – to pozwoli przygotować skórę na ekspozycję na słońce i zwiększy trwałość opalenizny,
- dzień przed opalaniem wykonaj peeling ciała (preparatem drobnoziarnistym) – usunie martwy naskórek, dzięki czemu skóra opalała się równomiernie,
- nie używaj peelingu bezpośrednio po opalaniu, ponieważ łatwo wtedy o podrażnienia,
- zapewnij skórze odpowiednie nawilżenie, poprzez stosowanie balsamów, kremów i innych produktów do ciała,
- bądź aktywna – spaceruj, graj w gry na plaży i bądź cały czas w ruchu – pozwoli to osiągnąć równomierną opaleniznę na ciele i uniknąć tworzenia się jasnych, nieopalonych stref,
- stosuj kosmetyki przyspieszające (przyśpieszacze do opalania) opalanie lub samoopalacze, by wyrównać kolor skóry na całym ciele.
A może czas na samoopalacz? Sprawdź: najlepsze samoopalacze – jak je wybrać i czym się kierować?
Opalanie w ciąży
Czy w ciąży można się opalać? Tak, należy się jednak kierować rozsądkiem. Opalanie w ciąży może prowadzić do powstawania przebarwień, będących skutkiem zmian hormonalnych. Przebarwienia przeważnie znikają, jednak trwa to wiele miesięcy, mają jednak charakter nawrotowy. Długotrwałe wygrzewanie się na słońcu może prowadzić również do powstawania obrzęków, pajączków na twarzy i przegrzania organizmu, co dla kobiet w ciąży jest szczególnie niebezpieczne. Aby uniknąć problemów, warto używać odpowiednich kosmetyków ochronnych i dbać o nawodnienie organizmu.
Opalanie a tatuaż
Opalanie tatuażu przyspiesza jego blaknięcie, ponieważ część promieni słonecznych przenika do głębszych warstw skóry. Następuje wówczas zwiększona cyrkulacja krwi, a układ odpornościowy, próbując naprawić powstałe wskutek opalania podrażnienia, przyspiesza proces rozdzielania cząstek tuszu na mniejsze. W ten sposób molekuły tuszu są stopniowo usuwane, a tatuaż traci intensywny kolor.
Jak ochronić tatuaż przed wyblaknięciem? Najlepszym sposobem jest unikanie ekspozycji tatuażu na słońce. Nie zawsze jednak jest to możliwe, dlatego warto sięgnąć po kosmetyki z wysokim SPF (najlepiej 50) i aplikować produkt na skórę co 3 godziny. Jeżeli tatuaż zajmuje dużą powierzchnię, należy dodatkowo zakryć go lekką, przewiewną tkaniną. Pamiętaj, że im lepiej nawilżona skóra, tym łatwiej radzi sobie z uszkodzeniami spowodowanymi działaniem promieni słonecznych.
Opalanie krok po kroku – postaw na kompleksowe działanie
Brązowa opalenizna bez oparzeń i podrażnień? To jest możliwe, jednak nie zapominaj o powyższych zasadach. Teraz czas na wybór odpowiednich kosmetyków, które pomogą Ci opalić się zdrowo i utrzymać opaleniznę przez wiele tygodni.
Krok 1. Przygotuj skórę do opalania
Przede wszystkim: nawilżaj. Skóra dobrze nawilżona opala się lepiej i jest mniej podana na podrażnienia. Kosmetyki stosowane przed opalaniem powinny zawierać składniki takie jak:
- ekstrakt z aloesu,
- kwas hialuronowy,
- skwalan,
- inne emolienty.
Krok 2. Pielęgnacja skóry podczas opalania
W ofercie dostępnych jest bardzo wiele kosmetyków, które zadbają o Twoją skórę podczas opalania. Mleczka, kremy i balsamy do opalania to najczęstszy wybór. Jaki krem do opalania wybrać? Na początku postaw na produkty o wysokim stopniu ochrony, najlepiej powyżej 30. Z czasem, gdy skóra przywyknie do słońca, możesz wybrać krem o niższym SPF.
Co to jest SPF? To wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej (od ang. sun protection factor), który służy oznaczeniu stopnia ochrony przed promieniowaniem UVB.
Stopnie ochrony:
- słaby (SPF 2–6),
- średni (SPF 8–12),
- wysoki (SPF 15–25),
- bardzo wysoki (SPF 30–50),
- ultra wysoki (SPF > 50).
Krok 3. Pielęgnacja skóry po opalaniu
Opalanie może wysuszać skórę, dlatego wymaga ona wówczas innej pielęgnacji, niż przed. Kosmetyki do tego celu muszą łagodzić podrażnienia i pojawiające się czasem oparzenia słoneczne. Po opalaniu warto używać produktów ze składnikami o łagodzącym działaniu, np. d-pantenol i ekstrakt z aloesu. Warto stosować produkty o chłodzącym działaniu, które ukoją ból i pieczenie.
Jeżeli nie pomyślałaś wcześniej o zakupie takiego produktu, wypróbuj domowe sposoby na oparzenia słoneczne. Zastosuj okład z zimnego jogurtu, kefiru, maślanki lub zsiadłego mleka – przywrócą prawidłowe pH skóry, nawilżą i ochronią przed działaniem drobnoustrojów, które na podrażnionej skórze mogą rozwijać się szybciej. Możesz użyć także schłodzonych pomidorów, które zawierają likopen, przeciwutleniacz wyciągający ciepło z oparzonego miejsca. Takie metody pomogą nim zdążysz zakupić odpowiedni kosmetyk, który nie tylko złagodzi oparzenia, ale i zadziała leczniczo.
Opalanie – zdrowa opalenizna na całe lato!
Opalanie to jedno z najprzyjemniejszych zajęć latem. Relaks na plaży czy w przydomowym ogrodzie jest szansą na regenerację i poprawę nastroju. Pamiętaj jednak o ochronie swojej skóry, dzięki której unikniesz oparzeń i poważniejszych problemów związanych z opalaniem. Spędzaj czas aktywnie i zadbaj o swoje bezpieczeństwo każdego dnia.
Masz jakieś sposoby na szybsze opalanie? Podziel się nimi w komentarzu!
Źródła:
- “Czarne złoto” – melaniny w życiu człowieka, Łukasz Łopusiewicz, Sławomir Lisiecki, Kosmos Problemy nauk biologicznych, 2016.
- Molekularne podstawy pigmentacji skóry. Etiologia i profilaktyka hiperpigmentacji, Monika Engler-Jastrzęska, Anna Kamm, Kosmetologia Estetyczna, 2019.
- Szkodliwe oddziaływanie promieniowania ultrafioletowego na skórę człowieka, Marcin Ebisz, Marta Brokowska, Hygeia Public Health, 2015.
- Pozytywne i negatywne skutki promieniowania słonecznego, Jolanta Węgłowska, Agnieszka Milewska, Postępy Kosmetologii, 2011.
