Mikrobiom skóry to pojęcie bardzo dobrze znane dermatologom i coraz częściej pojawiające się w komunikacji marketingowej marek kosmetycznych, które informują, że ich kosmetyki chronią mikrobiom skóry i pomagają go odbudować. Jeżeli zastanawiasz się, czym jest mikrobiom skóry, jakie pełni funkcje i jak go odbudować, w tym artykule wyjaśniamy wszystkie te zagadnienia.
Polecane kosmetyki:
Co to jest mikrobiom skóry?
Mikrobiom skóry człowieka można przyrównać do naturalnego mikroświata złożonego z drobnoustrojów, czyli bakterii, wirusów, grzybów i roztoczy. Nie tylko te potocznie nazywane „dobrymi bakteriami”, czyli saprofitami, które żyją ze sobą w symbiozie, kolonizują naszą skórę, ale również patogeny, powodujące różnorodne problemy skórne.
Mikroorganizmy, które zasiedlają powierzchnię skóry, pełnią wiele znaczących funkcji, od których zależy dobra kondycja naszej cery. Przede wszystkim chronią skórę przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych, rozwojem patogenów i zachowaniem odpowiedniego balansu w warstwie ochronnej skóry.
Czy wiesz, że…
Termin mikrobiom wprowadził amerykański genetyk i mikrobiolog Joshua Lederberg, który w 1958 roku otrzymał Nagrodę Nobla (wspólnie z G.W. Beadle’em i Tatumem) za odkrycie dotyczące genetycznej rekombinacji u bakterii i struktury ich materiału genetycznego.
U każdego z nas mikrobiom jest unikalny, ale jedno jest wspólne dla nas wszystkich – jeżeli zachowane są prawidłowe proporcje pomiędzy ilością i gatunkiem bytujących na skórze mikrorganizmów, nasza skóra jest zdrowa i nie pojawiają się choroby skórne, takie jak: trądzik pospolity, trądzik różowaty, łupież, reakcje alergicznie, atopowe zapalenie skóry.
Mikrobiom skóry twarzy i całego ciała zmienia się przez cały życie i zależy od wielu czynników, m.in. od płci, wieku czy rasy. Budowa mikroflory jest zależna również od pH skóry, częstotliwości ekspozycji na promieniowanie słoneczne, uwarunkowań genetycznych i prowadzonego trybu życia.
Również rodzaj porodu wpływa na stan mikrobiomu. W przypadku porodu naturalnego jest on bardziej zróżnicowany, ponieważ noworodek przyjmuje mikroflorę występującą w kanale rodnym kobiety, w przypadku cesarskiego cięcia dostaje drobnoustroje ze skóry mamy.
Jak wygląda mikrobiom skóry twarzy?
Przyjmuje się, że na 1 cm2 skóry bytuje ok. miliona bakterii. Jakie mamy bakterie skóry? W skład mikroflory skóry wchodzą cztery typy bakterii: Actinobacteria, Bacteroidetes, Firmicutes i Proteobacteria. Dla prawidło działającej bariery ochronnej skóry najważniejsze jest to, aby została zachowana równowaga bakterii pożytecznych do tych chorobotwórczych, patogennych, na przykład gronkowca złocistego czy paciorkowców.
Jakie grzyby kolonizują skórę? To przede wszystkim grzyby z rodzaju Malassezia. Jeżeli chodzi o roztocza, które znajdują się w mikrobiomie, to nużeńce, natomiast jeżeli mowa o wirusach, to najczęściej są to poliomawirusy i papillomawirusy.
Odpowiedni balans pomiędzy ilością i gatunkiem mikroorganizmów bytujących na skórze zapewnia dobrze funkcjonujący mikrobiom. Dodatkowo istnieje tarcza ochronna w postaci sebum, które zawiera trójglicerydy zapobiegające rozwojowi patogenów. Walcząc nadmiernie z wydzielaniem łoju, doprowadzamy do sytuacji wyjałowienia skóry, która utraci naturalną ochronę, dlatego przy tłustej i mieszanej skórze należy intensywnie ją nawilżać, co ureguluje pracę gruczołów łojowych, a unikać zbyt mocnego wysuszania jej kosmetykami matującymi.
Ciekawostka:
Całkowita masa mikrobiomu to około 2 kg, a ilość jego komórek jest 10-krotnie wyższa niż ogół komórek w ludzkim organizmie. Warto przy tym wiedzieć, że te dane oprócz skóry tyczą się również mikrobioty układu pokarmowego, oddechowego i rozrodczego.
Zaburzony mikrobiom skóry
Skóra to nasz największy organ, który pełni różnorodne funkcje, w tym ochronę organizmu przed przedostaniem się chorobotwórczych patogenów. Fizjologiczna mikroflora skóry to taka, w której w symbiozie żyją saprofityczne mikroorganizmy, oddziałujące pozytywnie na zdrowie skóry, nie wywołujące stanów zapalanych. Do zaburzenia jej prawidłowego funkcjonowania, czyli dysbiozy, dochodzi wtedy, gdy płaszcz ochronny skóry staje się osłabiony i bardziej narażony na namnażanie patogenów. Pojawia się wówczas przesuszenie warstwy hydrolipidowej naskórka, czemu towarzyszyć może suchość, napięcie i mikrouszkodzenia.
Jak już wspomniano przewaga patogenów w mikroflorze skóry może w konsekwencji prowadzić do różnych chorób skórnych: AZS, ŁZS, trądzik pospolity, trądzik różowaty, łupież. Zauważono także, że nawet te dobre bakterie kolonizujące naszą skórę, mogą wywołać trądzik, AZS i inne choroby skórne, ponieważ ich przyrost może stać się nadmiarowy.
Do zaburzenia równowagi mikrobiomu dochodzi pod wpływem różnych czynników:
- wzmożony stres,
- nieprawidłowa dieta,
- zmiany hormonalne,
- przyjmowanie niektórych leków,
- nieodpowiednia pielęgnacja skóry, czyli używanie kosmetyków z mocnymi konserwantami i detergentami (SLS, SLES), wysuszającymi hydrolipidową warstwę skóry, co przekłada się na osłabnie jej funkcji ochronnych.
Jak dbać o mikrobiom skóry?
To zadanie z jednej strony proste, z drugiej wydawać się może skomplikowane i żmudne. Na pewno łatwiej przyjdzie dbanie o mikrobiotę skóry twarzy osobom, które mają większą świadomość dotyczącą pielęgnacji, niż osobom, które dopiero zaczynają interesować się składami kosmetyków.
Systematycznie prowadzona pielęgnacja skóry zgodnie z jej typem i odpowiednio dobranymi kosmetykami skutkuje w dłuższym odstępie czasu dobrze funkcjonującym mikrobiomem. Należy przede wszystkim unikać kosmetyków wysuszających skórę, z zawartością alkoholu i mocnych substancji powierzchniowo-czynnych, takich jak wspomniany wyżej SLS, SLES. Nie stosować zbyt długo kosmetyków antybakteryjnych, bo usuwają one nie tylko baterie chorobotwórcze, ale również te żyjące w symbiozie ze skórą.
Naczelną zasadą pielęgnacji każdego rodzaju skóry jest nawilżanie i delikatne, dwuetapowe oczyszczanie, czyli demakijaż, a następnie umycie twarzy żelem lub pianką. Pamiętajmy, że płyny micelarne, które stosujemy do zmycia kosmetyków, należy również potem zmyć wodą i żelem, ponieważ większość z nich zawiera substancje myjące, które wymagają spłukania wodą.
Do oczyszczania skóry szukajmy kosmetyków z łagodnymi detergentami, takimi jak na przykład Coco-Glucoside, Lauryl Glucoside, Decyl Glucoside, Cocamidopropyl Betaine, Sodium Cocoamphoacetate. Wybierajmy żele do mycia, pianki oczyszczające, a do demakijażu – balsamy do demakijażu, oleje przy metodzie OCM.
Nawilżanie skóry pozwala zachować odpowiedni balans w budowie mirkobiomu. Szukajmy kosmetyków, które zawierają humektanty. To na przykład kwas hialuronowy, gliceryna, trehaloza, mocznik i emolienty – naturalne oleje, masła. Również niektóre kwasy wzmacniają barierę skóry – na przykład kwas laktobionowy czy glukonolakton. Fermenty, na przykład kombucha, również wzmacniają odporność skóry, przywracają jej prawidłowe pH i działają antyoksydacyjnie.
Jak działają emolienty? Dowiedz się więcej z artykułu: Emolienty
Wybierając kosmetyki, kierujmy się również prostą regułą, który mówi: „mniej znaczy więcej”. Dobrze, aby skład produktu był prosty, bez sztucznych barwników i substancji zapachowych, drażniących konserwantów.
Warto również przyjrzeć się kosmetykom wzbogaconym o probiotyki, prebiotyki postbiotyki. Dlaczego? Już wyjaśniamy.
Probiotyki w kosmetykach, czyli jak odbudować mikrobiom skóry
Aby zachować mikrobalans dla skóry tłustej, suchej i trądzikowej, warto stosować kosmetyki z probiotykami i prebiotykami. Czym są probiotyki? To pożyteczne mikroorganizmy, żywe kultury bakterii, które pobudzają skórę do obrony przed patogenami. Najczęściej w kosmetykach znajdziemy takie szczepy bakterii i grzybów, jak: Lactobacilus, Lactobacillus Casei, Bacillus Subtilis, Bifidobacterium Breve, Saccharomyces.
Te dobre bakterie przede wszystkim stymulują regenerację warstwy hydrolipidowej skóry, hamują namnażanie się patogenów, wzmacniają odporność skóry i przywracają jej odpowiednie, kwasowe pH (4-4,5). Koją podrażnienia i łagodzą zaczerwienienia. Dodatkowo spowalniają procesy starzenia się skóry, wygładzają i zapobiegają utracie sprężystości. Ich rola w kosmetykach to również delikatne złuszczanie naskórka i oczyszczanie skóry.
Natomiast prebiotyki to substancje, które są pożywieniem dla bakterii probiotycznych. Stymulują drobnoustroje probiotyczne do wzrostu. Dzięki nim mikroflora na powierzchni skóry jest w pełni aktywna i gotowa do ochrony przed patogenami. Prebiotyki to m.in. inulina, fruktooligosacharydy, oligosachardy (naturalne węglowodany, np. trehaloza, centoza).
- Apis Synbiotic Home Care krem z probiotykami i prebiotykami na noc (50 ml) – krem do pielęgnacji każdego rodzaju skóry zawiera kompleks probiotyków i prebiotyków (Lactobacillus Rhamnosus, Saccharomyces Lysate Extract), które skutecznie chronią mikrobiom skóry i przywracają mu odpowiednią równowagę. Całonocne działanie kremu wspierają emolienty (olej ryżowy, abisyński, z awokado, masło shea), które zabezpieczają skórę przed utratą nawilżenia, tworząc na jej powierzchni warstwę okluzyjną.
- Korres Greek Yoghurt maska do twarzy z probiotykami (100 ml) – maska do twarzy o szerokim spektrum działania. Nawilża, łagodzi podrażnienia i przywraca mikroflorze na skórze twarzy odpowiedni balans, dzięki zawartości jogurtu greckiego oraz pre- i probiotyków. Kwas hialuronowy i aloes wspomagają nawilżenie i koją reaktywny naskórek. Olej z pestek moreli i olej słodkich migdałów, a także masło shea chronią przed przesuszeniem, zmiękczają i wygładzają skórę.
- HiSkin CBD Rapid Relief maść (120 ml) – maść została stworzona dla skóry suchej, boleśnie napiętej z mikrouszkodzeniami. Intensywnie regeneruje naskórek, natłuszcza go i odbudowuje warstwę lipidową skóry. Masło shea, olej konopny, CBD i prebiotyki zapewniają kompleksową pielęgnację skóry suchej.
Zadbaj o swój mikrobiom również od wewnątrz, stosując suplementy diety (o ile jest taka potrzeba). Kondycja mikroflory zależy również od zachowania higieny snu, fizycznej aktywności i zbilansowanej diety. Wtedy bakterie pozostaną w symbiozie, a Ty będziesz cieszyła się witalnością, widoczną również na skórze.
Źródła:
Ledeberg Joshua, w: encyklopedia.pwn.pl, dostępny w: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Lederberg-Joshua;3931187.html, dostęp 26.01.2022
